Vai trò của “chơi” đối với trẻ sơ sinh trong năm tháng đầu đời

Vui chơi rất quan trọng đối với sự phát triển xã hội, cảm xúc, thể chất và nhận thức của bé. Đó là cách con bạn học hỏi về cơ thể và thế giới, trẻ sẽ sử dụng tất cả năm giác quan để làm điều đó, đặc biệt là trong năm đầu tiên. Bố mẹ có biết vai trò của việc “chơi” đối với trẻ sơ sinh trong những năm tháng đầu đời không?

Quan điểm của phụ huynh về vấn đề vui chơi của trẻ sơ sinh 

Mọi người thường nghĩ những năm tháng đầu đời em bé chỉ có các nhu cầu sinh lý như: ăn uống, ủ ấm, ngủ,... mà bỏ qua nhu cầu “chơi” của bé. Hầu hết các phụ huynh đều cho rằng với bé sơ sinh và những em bé dưới 1 tuổi chơi là không quan trọng. Các mẹ thường nghĩ ở giai đoạn này con chưa có nhu cầu chơi nên chỉ tập trung đáp ứng nhu cầu sinh lý của con. Chính vì vậy, theo thống kê tại thị trường Việt Nam, nhóm trẻ sơ sinh là nhóm ít được mua đồ chơi nhất. 

Trong những tháng đầu tiên bé sơ sinh thường ngủ rất nhiều

Vấn đề lựa chọn đồ chơi và vui chơi với trẻ sơ sinh cũng ít được phụ huynh quan tâm. Bố mẹ thường chọn các đồ chơi vui, thu hút mà chưa chú ý đến vấn đề an toàn, sự phù hợp với lứa tuổi của trẻ. 

Tuy nhiên, theo các nghiên cứu khoa học, chơi có vai trò rất quan trọng và em bé thường có nhu cầu vui chơi ngay từ những năm tháng đầu đời. Giống như các nhu cầu sinh lý, chơi là hoạt động không thể thiếu đối với em bé của bạn. Ở giai đoạn sơ sinh, chơi cung cấp nền tảng cơ bản để bé học hỏi và phát triển toàn diện.

Bố mẹ nên dành thời gian vui chơi cùng con

Vì thế, bố mẹ nên dành thời gian vui chơi cùng con và tạo điều kiện cho bé chơi ngay từ những năm tháng đầu đời. Chơi ở đây không chỉ là chơi cùng các loại đồ chơi mà việc tương tác, trò chuyện với bố mẹ và mọi người xung quanh cũng là hoạt động chơi của bé. Đặc biệt, đồ chơi cho trẻ sơ sinh sẽ là các công cụ giúp bé khám phá thế giới và phát triển về trí tuệ, cảm xúc, kĩ năng và vận động. Chính vì vậy, khi chọn đồ chơi cho bé sơ sinh, bố mẹ nên tìm hiểu xem đồ chơi có phù hợp với giai đoạn phát triển của con hay không. Đồ chơi cho bé ở những năm tháng đầu đời là những đồ dùng thiết yếu mà bố mẹ cần chọn mua cho con.

Biểu hiện “chơi” của bé sơ sinh

Ngay từ giây phút đầu tiên bạn ôm trẻ sơ sinh, bạn đang thu hút các giác quan của chúng. Bé nhìn lên mặt bạn, nghe giọng nói của bạn và cảm nhận hơi ấm từ làn da của bạn. Những kết nối đơn giản này là khởi đầu của những gì có thể được coi là “chơi” trong những ngày đầu sơ sinh. 

Nhìn theo mẹ và mỉm cười chính là biểu hiện “Chơi” của bé sơ sinh

Trong khoảng tháng đầu tiên, có vẻ như sở thích của bé chủ yếu chỉ giới hạn ở việc ăn, ngủ và ị. Nhưng bạn cũng có thể nhận thấy rằng chúng chồm lên và quay đầu về phía có giọng nói quen thuộc hoặc cố gắng tập trung mắt vào một món đồ chơi khi bạn phát ra tiếng kêu lục cục hoặc phát ra âm nhạc. Có thể khó tưởng tượng, nhưng đến tháng thứ hai, trẻ có thể ngẩng cao đầu khi nằm sấp để quan sát xung quanh. 

Đến tháng thứ ba, bạn có thể nhìn thấy nụ cười nhất quán trên gương mặt bé và nghe thấy âm thanh có vẻ như con đang cố gắng giao tiếp với mình. Mặc dù chúng không thể nói với bạn bằng lời rằng chúng đang có một khoảng thời gian vui vẻ, nhưng bạn có thể nhận cảm nhận những dấu hiệu cho thấy bé đã sẵn sàng và hứng thú với giờ chơi mỗi ngày. 

Em bé sơ sinh thường thể hiện mong muốn của mình qua ánh mắt và nụ cười

Mặc dù chúng dành nhiều thời gian để ngủ (trong 6 tháng đầu, con bạn có thể sẽ ngủ từ 14 đến 16 tiếng mỗi ngày) nhưng bạn sẽ bắt đầu thấy những lúc chúng thức và tỉnh táo và muốn được vui chơi, trò chuyện cùng mọi người. Trong khoảng thời gian này khi chúng dễ dàng tiếp nhận sự tương tác, bạn có thể bắt đầu dẫn dắt bé tham gia vào một số trò chơi và hoạt động đơn giản. 

Bố mẹ nên lựa chọn những sản phẩm đồ chơi thu hút, phù hợp với giai đoạn bé sơ sinh và tập cho con chơi. Bé chưa biết nhiều về thế giới xung quanh. Vì thế, bố mẹ nên dành thời gian hướng dẫn con chơi và bạn sẽ ngạc nhiên với khả năng học và ghi nhớ nhanh của bé khi thấy có những thời điểm con lập lại hành động chơi đó.

Vai trò của việc “chơi” trong những năm tháng đầu đời của bé 

Thông qua việc vui chơi, bé sẽ phát triển các kỹ năng sống cần thiết, học cách tương tác với mọi người xung quanh, khám phá khả năng sáng tạo, thích nghi và phát triển các kỹ năng mới, đồng thời hỗ trợ bộc lộ cảm xúc. 

Chơi là cách trẻ học hỏi — về bản thân, người khác và thế giới xung quanh. Nó giúp xây dựng sự tự tin, các mối quan hệ và các kỹ năng cơ bản. Vui chơi có một vai trò quan trọng trong sự phát triển của tinh thần và thể chất của con bạn, và là cha mẹ, bạn cần tạo cơ hội cho con chơi.

Đồ chơi cho trẻ sơ sinh không cần đắt tiền. Chúng có thể là những thứ bạn có xung quanh nhà, miễn là chúng không thể vỡ, an toàn (không có bộ phận lỏng lẻo, mảnh vỡ hoặc cạnh sắc) và kích thước phù hợp.

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ học được nhiều điều từ việc vui chơi, và những hoạt động này giúp chúng phát triển các kỹ năng cần thiết trong cuộc sống. Theo tiến sĩ Mayra Mendez, điều phối viên tại Trung tâm Phát triển gia đình và trẻ em ở Santa Monica, California: “Chơi rất quan trọng vì nó cung cấp nền tảng cơ bản để học hỏi, khám phá, giải quyết vấn đề, và xây dựng sự hiểu biết của bé về thế giới”. “Chơi” là hoạt động không thể thiếu bởi nó góp phần giúp em bé của bạn phát triển toàn diện. Cụ thể, vai trò của “chơi” trong những năm tháng đầu đời của bé: 

• Tạo điều kiện cho trẻ phát triển nhận thức. Chơi giúp trẻ em học hỏi về thế giới xung quanh. Khi bé nhìn thấy, hoặc nghe thứ gì đó, các thông điệp sẽ được gửi đến và tạo được sự kết nối của bé với thế giới. Các hoạt động như đung đưa em bé của bạn, hát cho bé nghe, đọc sách, chơi và cười với bé giúp hỗ trợ quá trình phát triển trí não của con. Cho bé trải nghiệm nhiều hoạt động khác nhau sẽ tạo ra nhiều kết nối não bộ hơn và việc lặp lại các hoạt động này sẽ giúp những liên kết này trở nên mạnh mẽ hơn.

• Vui chơi là cơ hội để bạn gắn kết với con mình. Cùng chơi với con có vai trò quan trọng trong sự phát triển của các kỹ năng xã hội của bé. Khi đó, bố mẹ sẽ là người hướng dẫn trong khi trẻ khám phá các đồ vật, tạo ra những phản ứng thích hợp đối với các hoạt động nhất định. Bạn có thể coi mỗi lần chơi như một cơ hội để gần với con hơn: khi bé hiểu thêm về thế giới thông qua các trò chơi của bạn, con cũng hiểu thêm và ghi nhớ hình ảnh bố mẹ mình.  Chơi sẽ giúp tạo ra sự liên kết đặc biệt giữa bố mẹ và em bé vì vậy bố mẹ hãy dành thời gian vui chơi cùng con, nhất là ở những năm tháng đầu đời của con.

• Bé phát triển kỹ năng vận động có tính hệ thống trong quá trình chơi. Các trò chơi liên quan đến vận hành kỹ năng như lăn lộn, bò và đi, cầm đồ vật và vẽ giúp cải thiện khả năng nắm bắt của bé. Chơi sẽ giúp con có những hành động có tính quy trình, hành động có chủ đích.

• Vui chơi còn giúp rèn luyện khả năng giao tiếp:  Chơi giúp bé rèn luyện khả năng giao tiếp với mọi người xung quanh. Khi bé còn quá nhỏ chưa biết nói, bé sẽ học cách thể hiện cho bạn biết nhu cầu và cảm giác của mình thông qua nét mặt, cử chỉ và những âm thanh “ê a”. Nhận biết những biểu hiện bằng lời nói thông qua cách sử dụng những từ đơn giản như 'vui', 'buồn' và 'vui mừng' sẽ cho phép bé liên kết các từ với cảm xúc của mình.

• Chơi giúp bé bộc lộ cảm xúc: Hoạt động vui chơi giúp bé hình thành các cảm xúc về những điều xảy ra xung quanh mình, về những người thân của mình. Thông qua chơi, bé có thể bộc lộc cảm xúc của mình. 

Chơi là hoạt động quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ, đặc biệt đối với trẻ sơ sinh. Bên cạnh những nhu cầu sinh lý, bố mẹ nên dành thời gian vui chơi cùng con và chọn mua những loại đồ chơi phù hợp, kích thích sự phát triển toàn diện của bé. Trong những năm tháng đầu đời, chơi là cơ sở nền tảng cung cấp cho bé khả năng nhận thức về thế giới, rèn luyện kỹ năng, hỗ trợ vận động và khả năng bộc lộ cảm xúc của bé.